Υπήρξατε Πρύτανης σε ένα από τα ιστορικά ιδρύματα της χώρας. Μάλιστα, υπογράψατε, στη θητεία σας, μια συμφωνία συνεργασίας με τον ΟΤΕ. Πώς μπορεί να συνδεθούν τα πανεπιστήμια με την οικονομία της χώρας; Ποιο είναι το μοντέλο που έχετε σκεφτεί;
Τα πανεπιστήμια οφείλουν να ανταποκρίνονται στις ανάγκες τής χώρας και των πολιτών της. Αυτό σημαίνει ότι ο ρόλος τους εκτείνεται πέρα από τη δημιουργία νέας επιστημονικής γνώσης και την εκπαίδευση των φοιτητών σε γνώσεις και δεξιότητες. Οφείλουν, επιπλέον, να εφοδιάζουν τους νέους και τις νέες μας με τη φιλοσοφία της δημιουργικότητας ως αποφασιστικού στοιχείου τής ατομικής και κοινωνικής προόδου. Να συμβάλλουν στην αξιοποίηση των αποτελεσμάτων έρευνας και καινοτομίας, τον τεχνολογικό εκσυγχρονισμό και την ενδυνάμωση του παραγωγικού ιστού της χώρας, να συνεισφέρουν στην ανάπτυξη της υγιούς και κοινωνικά υπεύθυνης επιχειρηματικότητας.
Η συνεργασία των πανεπιστημίων με επιχειρήσεις και οργανισμούς του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα της οικονομίας προς αμοιβαίο όφελος θα πρέπει να ενθαρρύνεται και να ενισχύεται, όχι να κατακρίνεται και να λοιδωρείται. Όπως ενθαρρύνεται και ενισχύεται ποικιλοτρόπως σε όλες τις χώρες στην παρέα των οποίων θέλουμε να βρισκόμαστε. Είναι γνωστό ότι, όχι μόνο σε χώρες όπως οι ΗΠΑ ή η Βρετανία αλλά και σε χώρες πληθυσμιακά και γεωγραφικά πολύ κοντά σε μας όπως το Ισραήλ, τα πανεπιστήμια συμβάλλουν αποφασιστικά στην τεχνολογική εξέλιξη και την καινοτομία, στη δημιουργία νέων προϊόντων και υπηρεσιών, στη δημιουργία πλούτου, στην απασχόληση. Μάλιστα, πολλές επιχειρήσεις στις χώρες αυτές –κάποιες έχουν γίνει πολυεθνικές– έχουν ξεκινήσει από τα πανεπιστήμια.
Οι τέσσερις αξιακοί πυλώνες που επί πρυτανείας μου υιοθέτησε το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών –Αριστεία, Καινοτομία, Εξωστρέφεια, Κοινωνική Προσφορά– συμπυκνώνουν, νομίζω, όχι μόνο την ιστορία του, αλλά και την κατεύθυνση προς την οποία θα πρέπει να κινηθούμε ως τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα.
Ποια είναι η δική σας πρόταση που θα μπορούσε να βγάλει τη χώρα από την κρίση; Είναι αρκετή η «μνημονιακή» πολιτική για να εμπεδωθεί ένα κλίμα εμπιστοσύνης στην οικονομία;
Η στρατηγική πρόταση για το ξεπέρασμα της κρίσης μπορεί να συνοψισθεί και συναιρεθεί στην θέση ότι αυτό αποτελεί ευθύνη, καθήκον και υποχρέωση της ίδιας της ελληνικής κοινωνίας. Όχι των «εταίρων» και των «δανειστών» της. Σε μια τέτοια προσπάθεια, κεντρική κατευθυντήρια αρχή θα πρέπει να είναι το «αμοιβή στον κάθε Έλληνα πολίτη ανάλογα με τον ιδρώτα του, την προσφορά του». Τούτο γιατί, πίσω από τα τεχνικο-οικονομικά στοιχεία, η πραγματική αιτία της κρίσης είναι ότι δημιουργήσαμε στη διάρκεια δεκαετιών μια κοινωνία στην οποία άλλοι μοχθούσαν και παρήγαν τον πλούτο και άλλοι απολάμβαναν τα προνόμια της δημιουργίας του –ενώ παράλληλα ασκούσαν και τον απαραίτητο ιδεολογικό και πολιτικό έλεγχο. Δημιουργήσαμε, δηλαδή, ένα «σύστημα» οικονομικής αναποτελεσματικότητας και κοινωνικής αδικίας που μας οδήγησε στη χρεοκοπία. Η κατευθυντήρια αρχή που προανέφερα κινείται στον αντίποδα αυτών των πρακτικών και των αξιών που χρεοκόπησαν τη χώρα.
Για να μπορέσει, όμως, μια τέτοια κατευθυντήρια αρχή να μετουσιωθεί σε συγκεκριμένη πολιτική, απαιτούνται ριζοσπαστικά και επώδυνα πλην όμως απολύτως αναγκαία για τη σωτηρία τής χώρας μέτρα, τα οποία η κοινωνία πρέπει να είναι ώριμη και έτοιμη να κατανοήσει τη σημασία τους, να τα αποδεχθεί και να τα στηρίξει. Αυτό προϋποθέτει τον οριστικό απογαλακτισμό της από το δημαγωγικό λαϊκισμό δεκαετιών, την ενηλικίωσή της, που συνιστά και τη βαθύτερη ουσία της ολοκλήρωσης του μεταπολιτευτικού-μεταπολεμικού κύκλου.
Σχετικά, τώρα, με το ερώτημά σας περί της εμπέδωσης εμπιστοσύνης στην ελληνική οικονομία, πιστεύω ότι θα πρέπει προς το σκοπό αυτό η οικονομική πολιτική να υπερκεράσει κατά πολύ τις «μνημονιακές» πολιτικές, πείθοντας και εξηγώντας στον ελληνικό λαό ότι το τίμημα της αδράνειας είναι η καταστροφή. Για τις τεχνικές πτυχές μιας οικονομικής πολιτικής εθνικής σωτηρίας υπάρχουν οι θέσεις μου σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή και οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να τις αναζητήσουν στο blog μου, gatsiosblog.gr.
Θεωρείτε ότι το επενδυτικό κλίμα θα αλλάξει αν επιτευχθεί μια συμφωνία για το χρέος στους επόμενους μήνες;
Θα είναι σαφώς μια θετική εξέλιξη, αλλά δεν πιστεύω ότι η αλλαγή θα είναι τέτοια ώστε να μεταβληθεί συνολικά στα μάτια των δυνητικών επενδυτών, ξένων και Ελλήνων, η εικόνα της εθνικής μας οικονομίας. Για να συμβεί κάτι παρόμοιο και να προσελκυσθούν επενδύσεις απαιτούνται πολύ περισσότερα πράγματα, δηλαδή μεταρρυθμίσεις. Μεταρρυθμίσεις στο φορολογικό περιβάλλον, στη δημόσια διοίκηση, στην απονομή δικαιοσύνης, παντού, που θα καταστήσουν τη χώρα φιλική στον επενδυτή και, γενικότερα, στον παραγωγό. Είναι σαφές, πάντως, πως, στην παρούσα πολιτική πραγματικότητα, δεν βαδίζουμε προς αυτήν την κατεύθυνση, αλλά προς την αντίθετη.
Είναι φανερό ότι είστε προσεκτικός στις πολιτικές σας κινήσεις. Ποιο ιδανικό πολιτικό σχήμα θα σας ενέπνεε εμπιστοσύνη για να μπείτε δυναμικά στην πολιτική; Tι απέγινε το εγχείρημα με τον Αλέκο Παπαδόπουλο;
Σε συνέχεια των όσων είπα παραπάνω, είναι σαφές ότι μια πολιτική κίνηση της νέας εποχής, του νέου ιστορικού κύκλου, με καθήκον και στόχο την εθνική ανάταξη δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να έχει τα χαρακτηριστικά των κομμάτων του παρελθόντος και της σωτηριολογικής-αρχηγοκεντρικής δομής τους που απευθύνεται στην κοινωνία λέγοντας «ψηφίστε με για να σας σώσω». Μια πολιτική κίνηση της νέας εποχής πρέπει να έχει καταστήσει σαφές ότι η εθνική ανόρθωση δεν είναι έργο ενός κομματικού μηχανισμού ή του κράτους, αλλά προϊόν μιας πανεθνικής προσπάθειας. Αντίστοιχα και η οργανωτική δομή μιας παρόμοιας πολιτικής κίνησης δεν μπορεί να περιστρέφεται γύρω από μεμονωμένα πρόσωπα. Αντιθέτως, οφείλει να είναι παράγωγο και στήριγμα συλλογικών διεργασιών, αλλά και συλλογικής συνείδησης και δράσης.
Υποθέτω πως είστε υποστηρικτής του ευρώ, στο πλαίσιο της κοινής ευρωπαϊκής μας προοπτικής. Γιατί ένα εθνικό νόμισμα θα ήταν καταστροφικό για την χώρα;
Δεν είπα ποτέ ότι ένα εθνικό νόμισμα θα ήταν καταστροφικό για τη χώρα, ανεξαρτήτως συνθηκών και εποχής, ούτε και ότι είμαι υποστηρικτής του ευρώ και πάλι ανεξαρτήτως συνθηκών και εποχής. Για να μην εισέλθουμε σε περίπλοκες θεωρητικές συζητήσεις, αυτό που είπα είναι ότι όταν μια χώρα η οποία είναι μέλος μιας νομισματικής ένωσης (στην περίπτωσή μας η Ελλάδα στην ευρωζώνη) θέλει να αποχωρήσει απ’ αυτήν, πρέπει να συντρέχουν κάποιοι συγκεκριμένοι παράγοντες, άνευ των οποίων η αποχώρηση θα οδηγήσει στην οικονομική καταστροφή της. Ο πιο βασικός από αυτούς είναι ότι η οικονομία της πρέπει να βρίσκεται σε καλή κατάσταση, καλύτερη από τον μέσο όρο των άλλων οικονομιών της νομισματικής ένωσης, ούτως ώστε το νέο εθνικό νόμισμα που θα εισαγάγει να είναι σταθερό και να εγγυηθεί την ισορροπία των μεγεθών της πραγματικής της οικονομίας.
Στην περίπτωση της Ελλάδας, η προϋπόθεση αυτή δεν υπάρχει ούτε στο ελάχιστο. Όταν, δηλαδή, έχεις μία οικονομία κατεστραμμένη, χωρίς τράπεζες και με 25% ανεργία, ποιος θα εμπιστευθεί το νέο νόμισμα για να κάνει συναλλαγές σε αυτό; Η χώρα θα γίνει εν ριπή οφθαλμού Ζιμπάμπουε και όλες οι πραγματικές δοσοληψίες θα γίνονται σε ξένα νομίσματα. Έτσι δε θα μπορείς να έχεις ούτε δημοσιονομική, ούτε νομισματική πολιτική, ούτε τίποτα. Το ίδιο το κράτος θα διαλυθεί. Η ιδέα και μόνο της αποχώρησης από το ευρώ στις παρούσες συνθήκες είναι εντελώς τυχοδιωκτική και εγκληματικά ανεύθυνη.
Σε περίπτωση Brexit τον Ιούνιο, υπάρχει κίνδυνος για διάλυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή για μία πιο ισχυρή ηγεμονία της Γερμανίας; Ποιες είναι οι προβλέψεις σας;
Δεν πιστεύω ότι η ΕΕ ή η ευρωζώνη θα διαλυθεί λόγω ενός πιθανού Brexit. Εάν θέλουμε να είμαστε ρεαλιστές, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε το γεγονός ότι πάντοτε η Βρετανία ήταν με το μισό πόδι έξω από την ΕΕ και ότι έτσι θα παραμείνει, ακόμη και αν το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος απορρίψει το Brexit. Τα περί γερμανικής ηγεμονίας είναι πάντως μια άλλη συζήτηση. Αντιθέτως από αυτά που πιστεύουμε στην Ελλάδα, επειδή οι Γερμανοί δεν μας κάνουν όλα τα χατίρια, το πρόβλημα της ΕΕ δεν είναι ότι υπάρχει γερμανική ηγεμονία αλλά, αντιθέτως, ότι οι Γερμανοί αρνούνται να αναλάβουν τον ηγετικό ρόλο που τους αντιστοιχεί με βάση το ΑΕΠ τους, τον πληθυσμό τους και τον ιστορικό τους ρόλο στη δημιουργία της ΕΕ. Αρνούνται να τον αναλάβουν για διάφορους λόγους, ένας από τους οποίους είναι ότι θα πρέπει να βάλουν το χέρι βαθειά στην τσέπη και να λειτουργήσουν ως ατμομηχανή τής ευρωπαϊκής οικονομίας, όπως έκαναν οι ΗΠΑ μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο για την παγκόσμια οικονομία. Δεν είναι πάντως απίθανο, αν υπάρξει Brexit, η Γερμανία να αναγκασθεί να αλλάξει στάση.
Ο περίφημος «κόφτης» είναι ένα εργαλείο που θα θέσει την ελληνική οικονομία σε μόνιμη εποπτεία ή ένας μηχανισμός «αυτοσυνείδησης» που θα τοποθετεί τα όρια που ποτέ δεν χαράξαμε μόνοι μας;
Η ελληνική οικονομία θα βρίσκεται πλέον για μεγάλο διάστημα σε εποπτεία, λόγω των συμβατικών υποχρεώσεων που έχει αναλάβει και ανεξαρτήτως της ύπαρξης ή μη του «κόφτη». Επίσης, αν κάποιοι δεν το έχουν παρατηρήσει, βρίσκεται και υπό τη συνεχή επιτήρηση των διεθνών αγορών, οι οποίες την έχουν βάλει στο περιθώριο. Ο «κόφτης» υπάρχει και θα υπάρχει από δω και στο εξής ανεξαρτήτως του αν θεσμοθετηθεί και ανεξαρτήτως «Θεσμών» και «Μνημονίων». Εάν, δηλαδή, υπερβεί το Δημόσιο την αντικειμενική δυνατότητά του για δαπάνες, ακόμη και αν δεν υπάρχει «κόφτης», πού θα βρουν οι γαλαντόμοι οπαδοί του κρατισμού επιπλέον χρήματα για να μοιράσουν; Αφού ούτε οι «εταίροι» μάς δανείζουν άλλα ούτε και οι αγορές; Να λοιπόν ο πραγματικός «κόφτης».
Αναρωτιέμαι, πάντως, τι μυαλά κουβαλάνε όσοι, ακόμη και στις σημερινές συνθήκες, έχουν στον νου τους πώς θα πετύχουν υπέρβαση δαπανών και τα βάζουν με τον «κόφτη» γιατί τον θεωρούν εμπόδιο!
Πόσο επηρεάζει την πολιτική και την αγορά η παντοδυναμία του κρατισμού; Είστε υπέρ της μείωσης του Δημοσίου και της κατάργησης φορέων; Απαντάτε ευθέως στο ερώτημα αν πρέπει να απολυθούν δημόσιοι υπάλληλοι, που δεν προσφέρουν λειτουργικές υπηρεσίες;
Σας απαντώ ευθέως: ναι. Και, για να είμαι ειλικρινής, δεν καταλαβαίνω αυτήν την ερώτηση που επαναλαμβάνεται συνεχώς. Η Ελλάδα έχει περισσότερο από ένα εκατομμύριο άνεργους, που πολλοί από αυτούς, ίσως οι περισσότεροι, κινδυνεύουν να μην ξαναβρούν ποτέ δουλειά στην ζωή τους. Γιατί δεν με ρωτάτε και γι αυτούς κάτι;
Πως είδατε την εκλογή του Κυριάκου Μητσοτάκη στην ηγεσία της ΝΔ; Είστε από αυτούς που αισθάνονται κάπως αισιόδοξοι για το μέλλον της κεντροδεξιάς;
Ο κύριος Μητσοτάκης είναι συμπαθής ως πρόσωπο, ειδικά αν συγκριθεί με κάποιους άλλους, προηγούμενους ηγέτες του χώρου του. Πιστεύω, θέλω να πιστεύω, ότι διακατέχεται από ευγενείς φιλοδοξίες και καλές προθέσεις. Το πρόβλημα είναι ότι ηγείται ενός κόμματος το οποίο είναι θεμέλιο του πελατειακού κράτους, του κρατισμού και της πνευματικής οπισθοδρόμησης της χώρας. Για το καλό της Ελλάδας, πάντως, εύχομαι το κόμμα του κυρίου Μητσοτάκη, η συντηρητική παράταξη, να καταφέρει να εκσυγχρονισθεί ώστε να μπορέσει να συμμετάσχει και να συμβάλλει στην προσπάθεια εθνικής ανόρθωσης, επανορθώνοντας έστω και λίγο από το κακό που έχει προκαλέσει.
Η χώρα μπορεί να διοικηθεί μόνο από ένα ισχυρό κόμμα εξουσίας ή χρειάζεται, πλέον, διευρυμένους συνασπισμούς με την συμμετοχή μεταρρυθμιστικών δυνάμεων; Είστε ένας από αυτούς που θα συμμετείχαν σε κάποια κίνηση με τέτοια χαρακτηριστικά;
Η ερώτηση αυτή είναι πολύ θεωρητική, αλλά και λίγο ανεπίκαιρη βρίσκω. Το ζήτημα δεν είναι ζήτημα συμφωνιών «κορυφής» μεταξύ πολιτικών εκπροσωπήσεων που δηλώνουν αριστεροί, δεξιοί, μεταρρυθμιστές ή δεν ξέρω και ‘γω τι άλλο. Και που, στο κάτω-κάτω της γραφής, δεν ξέρω και αν πράγματι «εκπροσωπούν» πλέον κάτι. Όχι, το σημαντικό δεν είναι αυτό. Το σημαντικό και κρίσιμο διακύβευμα είναι, όπως ανέφερα στην αρχή της συνέντευξής μας, να κερδηθεί μέσα στην ίδια την κοινωνία –όχι σε κομματικά γραφεία, τσιπουράδικα ή τσαγερί– η μάχη των ιδεών ενάντια στο «παλιό», που αγωνίζεται λυσσαλέα να διασωθεί μέσα από τη διατήρηση του «πελατειακού» κράτους, τις «μικρές» και τις «μεγάλες» πελατείες του, ακόμη και πάνω στα ερείπια της χώρας. Η μάχη –και πρόκειται περί σκληρής μάχης, μην αμφιβάλλετε– είναι να αλλάξει στάση και προσανατολισμό, έναντι των προβλημάτων, η ίδια η κοινωνία. Προς αυτήν την κατεύθυνση πρέπει να εργασθούμε οι ορθοφρονούντες Έλληνες. Εάν συμβεί αυτό, τότε το ποιος και πώς θα κυβερνήσει θα προκύψει από μόνο του, εύκολα, ως φυσικό γεγονός.
Νομίζω πως το πρώτο σημαντικό βήμα που πρέπει να γίνει είναι όλοι εμείς που σκεφτόμαστε με τον ίδιο τρόπο και προς την ίδια κατεύθυνση της μεγάλης αλλαγής στη χώρα μας, αλλά είμαστε διασκορπισμένοι και δεν γνωριζόμαστε μεταξύ μας, να δημιουργήσουμε δρόμους και διαδικασίες γνωριμίας και συσπείρωσης.
